Bint (G)

F. Bordewijk

 

Primaire gegevens

De schrijver van dit boek is F. Bordewijk. De titel is Bint met als ondertitel ‘Roman van een zender’. Het boek is in 1934 uitgegeven.

 

Inhoud (samenvatting)

De Bree is een leraar Nederlands, die vanaf november les gaat geven op de school van Bint. Hij werkt thuis aan een studie over Anna Maria van Schuurman, en gaat naar de school voor afleiding en om meer met de werkelijkheid in contact te komen.

De favoriete klas van Bint, 4D, had namelijk de vorige leraar Nederlands, Van Fleer, weggepest. Er heerst een streng regime of de school van Bint, orde en tucht zijn belangrijk.

De Bree krijgt vier klassen die hij ziet als wezens. Hij noemt ze “de grauwe”, “de bruine”, “de bloemenklas” en “de hel”.

Aan klas 4D, “de hel” verklaart De Bree direct de oorlog, om zo problemen te voorkomen. Met andere klassen heeft hij die niet. Zijn tactiek werkt inderdaad, want met de korte bevelen die hij geeft werkt de klas het beste. Tegen de kerstvakantie kwam de klas via woordvoerder Steijd vragen of hij vrede wilde, maar zijn antwoord was nee.

Als de rapportvergadering plaatsvindt hebben de leraren het over Van Beek. De jongen verdient een onvoldoende, omdat hij niet genoeg presteert, maar hij had gedreigd dat als hij een slecht cijfer zou halen, hij zichzelf van kant zou maken. De leraren zijn niet onder de indruk en geven hem het slechte cijfer, waardoor Van Beek radeloos in de gracht springt en in een gasthuis aan pneumonie overlijdt. Bint voorspelt de leraren na de vakantie moeilijkheden omtrent Van Beek.

Na de kerstvakantie breekt er inderdaad een opstand uit onder de leerlingen, aangezet door Jérôme Fléau en m.b.v. de conciërge. De opzet wordt neergeslagen door “de hel”. Dit had Bint namelijk met “de hel” afgesproken. De conciërge wordt ontslagen, Fléau van school verwijderd en “de hel” wordt beloond.

Tijdens het jaarlijkse reisje dat met Pasen gemaakt wordt, is “de hel” verdeeld over Remigius en Nox. Het toeval zorgt er echter voor dat Remigius vervroegd vader wordt en dat De Bree mee gaat met een helft van “de hel”. Ze gaan via Bergen op zoom naar België en dan door naar Noord-Frankrijk. Tijdens de reis wordt Te Wigchel ziek, hij hoest de longen a.h.w. uit zijn lijf, en twee leerlingen Heiligenleven en Punselie verdwijnen een dag spoorloos. Ze hebben de originele route gefietst, die gepland stond, maar waar vanwege de hoest van Te Wigchel van afgeweken was.

Er waren examens op school voor de 5e klassen. Tijdens de examenuitreiking wankelt Bint even (De Bree zag het opeens. Bint stond doodstil, hij schommelde even naar voren, naar achteren. Hij was een blad, overgevoelig voor de zwakke luchtstroom, die de mens ontgaat. Een stalen wil, maar geen stalen lijf. Pag. 66).

De Bree weigert in eerste instantie een herbenoeming, omdat het de bedoeling was geweest om slechts dit schooljaar vol te maken. Later denkt hij nog eens terug over het afgelopen jaar en bedenkt zich dan. Hij stuurt een briefje naar Bint waarin hij meldt nog een jaar op zijn school vol te maken. Bij het begin van het nieuwe jaar is Bint verdwenen en staat Donkers op zijn plaats als directeur. Bints’ vertrek had te maken met de dood van Van Beek. Of de spanningen hem te veel zijn geworden, of de druk van een of andere arbeidsinspectie wordt niet geheel duidelijk.

“De hel”, de voormalige 4D is nu 5C geworden. Door te zien wat voor een volwassen kerels (met uitzondering van Schattenkeinder, een lomp maar volwassen meisje) het waren geworden, doet De Bree zo goed dat hij met Bints’ systeem wil blijven werken.

De Bree probeert tot twee maal toe Bint te spreken te krijgen, maar slaagt hier niet in. Dan wordt hem duidelijk dat Bint wil dat de school door moet gaan zoals het voorgaande jaren ging met zijn ziel in de school, en De Bree gaat met nog meer wilskracht dan anders al vroeg op weg naar school.

 

DE VERDIEPING

Compositie en tijdsverloop

Ik denk dat het verhaal zich afspeelt rond de tijd dat het ook geschreven is. Het tijdverloop is ongeveer een jaar. De Bree is een jaar lang in het boek de leraar op de school. Verder wordt het verhaal chronologisch verteld met een flashback, waarbij De Bree terugdenkt aan de zelfmoord van Van Beek.

 

Ruimte

Het verhaal speelt zich vooral af op de middelbare school waar Van Bree werkt. Ook gaat een deel van de klas op een gegeven moment op kamp en hierbij fietsen ze door België en Noord-Frankrijk.

 

De wijze van vertellen

Het verhaal wordt in de hij-vertelwijze verteld. De ene keer is Bint de hij en de andere keer Van Bree. Echter wordt het verhaal wel vanuit het perspectief van Bint verteld.

 

Thema

Bestrijding van chaos door harde tucht.

 

Motief

Schuldgevoel, verzet

 

Personages

Bint:

Bint is de oude magere directeur van de middelbare school in het verhaal. Hij heeft een systeem bedacht om chaos aan te pakken met harde tucht. Aan het eind van het verhaal is hij weg. De opvolger van hem denkt dat het komt door de zelfmoord van Van Beek.

 

De Bree:

De Bree is een Nederlands leraar en is de invaller op de school. Hij valt in, in een klas waar de vorige leraar was weggepest. Gelijk in zijn eerste les van 4D verklaar hij de oorlog aan hun. De Bree is een rustige man die elke keer een pijp aan het roken is. De Bree vindt het systeem van Bint een goed systeem en vindt het dan ook erg jammer als hij de school verlaat.

 

Titel, ondertitel en motto

De titel is Bint. Deze titel verwijst naar de directeur van de school. De ondertitel is ‘Roman van een zender’. Hierbij is de zender Bint. Bint heeft een systeem bedacht. Hij deelt zijn ideeën over opvoeding en onderwijs en hij zo dus een zender is. De zender van en drager van het idee: Stalen tucht.

 

Keuzeopdracht

Dag Bint,

Hoe gaat het? Hier op school gaat het goed. Ik mis alleen de stalen tucht die jij zo goed toepaste hier op school. Ik volg nog steeds het systeem wat jij hier ooit bent gestart. Het werkt uitstekend moet ik zeggen, ook al zijn er een hoop die het daar niet mee eens zijn. De klas 4D is nu klas 5C geworden. Ze wennen langzamerhand wel aan mijn manier van lesgeven. Waar zit je nu? Ik heb nog geprobeerd contact met je op te zoeken. Ik had je graag nu nog als directeur op deze school willen hebben. Donkers doet het goed, maar jouw systeem werkt natuurlijk het best als het door jou wordt uitgevoerd. Heeft je vertrek misschien iets te maken met die arme jongen, Van Beek? Ik denk er ook nog eens over na. Ik hoop dat we elkaar snel eens weer kunnen afspreken.

Met groeten,

De Bree

 

Literaire vormen

Proza